17 września 1939 roku ponad 600 tys. żołnierzy sowieckich, wspieranych przez 4700 czołgów i 3300 samolotów, przekroczyło wschodnią granicę Rzeczypospolitej, zmagającej się z agresją hitlerowskich Niemiec. Armia Czerwona uderzyła na Polskę na całej długości wschodniej granicy II RP.
Napaść i zajęcie ziem polskich przez dwóch okupantów stanowiły realizację zawartego 23 sierpnia 1939 r. układu między hitlerowskimi Niemcami i stalinowskim Związkiem Sowieckim, który do historii przeszedł jako „pakt Ribbentrop – Mołotow”. Jego konsekwencje określane bywają mianem „czwartego rozbioru Polski”. Polacy na zajętych przez Sowietów ziemiach byli represjonowani, tracili swój cały dobytek, wolność i życie. Setki tysięcy mieszkańców zajętych ziem zesłano na Syberię. Przedstawiciele polskich elit: oficerowie i szeregowi żołnierze, policjanci, lekarze, nauczyciele, urzędnicy padli ofiarą zaplanowanej zbrodni ludobójstwa, której symbolem stał się Katyń.
W 2013 roku Sejm RP ustanowił 17 września Dniem Sybiraka. Ustanowienie go pozwoliło oddać hołd wszystkim zesłańcom: tym, którzy zginęli, tym, którzy wrócili do Polski, wyemigrowali do innych części świata, jak również tym, którzy pozostali w miejscy zesłania i tam kultywowali polskość. Tego dnia Sybiracy oraz ich potomkowie spotykają się przed pomnikiem Golgoty Wschodu na gdańskim Cmentarzu Łostowickim, a następnie w Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku na Kaszubach.